-
HABER7
Haftalardır konuşulan ve geçtiğimiz günlerde akın planları toplumsal medyaya sızan İsrail’in İran’a yönelik misilleme taarruzu bu sabah gerçekleşti. İsrail ordusu İran’da askeri maksatlara hücum düzenlediğini açıkladı. 3 safhada 3,5 saat süren hava taarruzunda birinci belirlemelere gör 2 İran askeri öldü. İran medyası, Tahran’ın batısı ve güneybatısında birtakım askeri üslerin maksat aldığını duyurdu. İran, hava alanının ikinci bir duyuruya kadar kapatıldığını ilan etti.
İran’ın yarı resmi haber ajansı Tesnim’e konuşan ismi açıklanmayan bir kaynak, Tahran’ın, İsrail’in gece saatlerinde gerçekleştirdiği hava saldırısına karşılık vereceğini tabir etti. İsrail’in İran’a yönelik saldırısını birinci kınayan ülke Suudi Arabistan olurken, “Tahran’ın egemenliğinin ihlali ve memleketler arası kanun ve normlara aykırı” olarak nitelendirildi. ABD ise saldırıyı “meşru müdafaa” olarak kıymetlendirdi.
İsrail’in İran topraklarını vuran misilleme saldırısının tesirlerini Haber7’ye pahalandıran uzmanlar, taarruzun dar kapsamlı olmasına vurgu yaptı.
Prof. Dr. Celalettin Yavuz, karşılıklı taarruzların danışıklı dövüş olarak yorumlanamayacağını tabir etti. Prof. Dr. Burak Küntay, İsrail-İran tansiyonunun piyasaların kapalı olduğu günlerde gerçekleşmesine dikkat çekerek, bunun sırf iç kamuoyuna ‘vurduk’ bildirisi verilmesi olarak yorumladı. Dr. Barış Adıbelli, İran’ın hiçbir nükleer tesisinin İsrail tarafından maksat alınmamasının bu çalışmaları yasallaştırdığını ve önümüzdeki süreçte kapsamının daha da genişleyeceğini belirtti.
YAVUZ: TANSİYONUN SEYRİNİ ABD BELİRLEYECEK… İRAN’IN STRATEJİSİ DOĞRU
İstanbul Topkapı Üniversitesi İktisadi İdari ve Sosyal Bilimler Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Celalettin Yavuz, tansiyonun tırmandığını, İsrail saldırısının ABD takviyesinde gerçekleştirildiğini kaydetti.
Prof. Dr. Celalettin Yavuz, “İran ve İsrail, karşılıklı misilleme yapmaya devam ediyor. Tansiyon giderek tırmanıyor. İran daha evvel hudutlu adımlar atmıştı. En son İsrail’e gönderdiği yüksek sayıda füze, ‘Demir Kubbe’ savunma sisteminin balistik füzelere karşı gereğince müdafaa sağlayamadığını ortaya koymuştu. İsrail ise buna karşılık vereceğini belirtti ve beklenen atağını yaptı. İsrail’in misillemeleri, Lübnan’da İran’ın desteklediği Hizbullah’a yönelik operasyonlara benzetiliyor.
İran’ın misilleme yapması durumunda, İsrail’e yönelik savunma çizgisini güçlendirmek için ABD, İsrail’e işçi ve savunma sistemi gönderdi. ABD takviyesiyle İsrail’in hava savunması tahkim edilmiş durumda. İran ise, İsrail’in bir misillemede bulunması halinde buna karşılık vereceğini daima belirtiyor. Bu karşılıklı restleşme bir ‘kayıkçı yarışı’ üzere sürüyor. Fakat bu tansiyonun nereye varacağı bilinmeyen. ABD seçimlerine az kalmışken, yeni idare bölgede savaşı tırmandırmamaya yönelik bir siyaset izleyebilir.” dedi.
Prof. Yavuz, “Petrol fiyatlarının yükselmesi, Körfez ülkelerini kısmen mutlu etse de işin daha fazla tırmanması, İran’ın Hürmüz Boğazı’ndan petrol akışını kesmesi üzere sonuçlara yol açabilir. Bu da herkesin ziyanı olur.” sözlerini kullandı.
SEÇİMDEN SONRA ABD TAKVİYESİNİ KESERSE…
İsrail-İran tansiyonunun geleceğinin ABD seçimlerine bağlı olduğunu kelamlarına ekleyen Celalettin Yavuz, “Seçim sonrası ABD’deki yeni idarenin bu mevzuda nasıl bir adım atacağı değerli olacak. İran ve İsrail ortasındaki bu tansiyonda, ABD’nin takviyesini çekmesi halinde İsrail’in misilleme gücü azalır. ABD’de bu türlü bir karar alabilecek irade olup olmadığı ise tartışma konusu. Lakin idare değişirse İsrail’e yönelik sınırlamalar getirme mümkünlüğü bulunuyor. Trump ise bu bahiste farklı hal alabilir.” halinde konuştu.
TÜRKİYE’YE YARAR SAĞLAMAZ
Yavuz, kelamlarını şöyle noktaladı:
KÜNTAY: ATAKLARDA ‘HAFTASONU’ AYRINTISI
Beykoz Üniversitesi Rektörü Prof. Dr. Burak Küntay, iki tarafın taarruzlarının orantılı olduğunu, tansiyonun muhakkak düzeyin üzerine çıkmadığı bu sebeple büyük savaşa dönüşmeyeceğini kaydetti.
Prof. Burak Küntay, “İran ile İsrail ortasındaki direkt ataklarla ilgili ‘üçüncü dünya savaşı mı çıkacak’ üzere büyük senaryolar öne sürülse de gerçek şu ki, her iki ülkenin de akınları birbirlerini bir yere kadar sarsıyor ama olaylar aşikâr bir istikrarda tutuluyor. Örneğin, İran ile İsrail’in birbirlerine yönelik taarruzları -bir tanesi hariç- ya cumartesi ya da pazar günü, yani piyasalar kapalıyken gerçekleşti. Bu çok dikkat caziptir. Gerginliği artırmak değil de kendi toplumlarına, ‘Biz buradayız, karşılık veriyoruz’ iletisini verme gayesiyle yapılmış üzere duruyor. Burada değerli olan, bu müdahalelerin aslında tansiyonu makul bir düzeyde tutmaya yönelik olması. Hizbullah ya da Hamas’a yapılanlar ise bu olaylardan farklıdır. Mevcut atakların üçüncü dünya savaşına ya da bölgesel savaşa dönüşmez.” dedi.
Küntay, şöyle devam etti:
BÜYÜK SAVAŞTA İRAN YALNIZ KALIR
Küntay, “Uluslararası alakalar romantik bir ‘takım tutma’ problemi değil; şayet İran ve İsrail savaşa girerse, İsrail’in gerisinde Amerika ve Batı dünyasının duracağından eminiz. Lakin İran’a kim takviye verir? Rusya mı Çin mi? Katiyetle hayır. Ne Çin ne de Rusya bu türlü bir savaşa dahil olur… Bu kurallarda bölgesel bir savaş yahut üçüncü dünya savaşı ihtimali görünmüyor. Lakin, bu durum katliamların devam etmeyeceği manasına gelmiyor. Bölgemizde vahim bir tablo var ve bu tabloyu yaşamaya devam ediyoruz.” kelamlarını sarf etti.
ADIBELLİ: İRAN’DA PANİK YOK
Dumlupınar Üniversitesi Siyaset Bilimi ve Memleketler arası Bağlantılar Kısmı Öğretim Üyesi Dr. Barış Adıbelli, İsrail saldırısının İran’ı panikletmediğini, ABD’nin İsrail saldırısı konusunda İran’ı bilgilendirmiş olabileceğini savundu.
Dr. Barış Adıbelli, süreç içerisinde yaşanan gelişmeleri hatırlattığı konuşmasında şu kelamlara yer verdi:
Dr. Adıbelli, “Dolayısıyla dün gece paniklemiş bir İran manzarası yoktu. İsrail, Amerika Birleşik Devletleri’ni bilgilendirdiğini belirtiyor. Muhtemelen dolaylı olarak Amerika da İran’ı bilgilendirdi; zira misilleme sürecinde bir bilgilendirme adımı bulunuyor. Bu süreçte İran’ın epey serinkanlı bir halde atakları karşılaması, İran’ın evvelce haberdar olduğu halinde yorumlanabilir. Zira hava savunma sistemlerinin etkin bir halde kullanıldığı gözlemlendi.” dedi.
Barış Adıbelli, kelamlarını şöyle sürdürdü:
TEHDİTLERİN PRATİKTE KARŞILIĞI YOK
Adıbelli, İsrail’in son saldırısının altyapıya mı yoksa askeri üslere mi ziyan verdiğinin belirsizliğini koruduğuna değindiği konuşmasında, birinci etapta İran’da hasar oluşmadığı, yalnızca hava savunma sistemlerinin devreye girdiği bilgisi paylaşılırken, ilerleyen saatlerde birçok bölgede akın olduğunun duyurulduğunu söyledi.
Geleceğe yönelik olarak İran’ın misilleme yapmayacağını öngördüğünü belirten akademisyen Barış Adıbelli, şöyle devam etti:
İRAN’A NÜKLEER AVANTAJ
Dr. Barış Adıbelli, mevcut süreçte İran’ın nükleer gücünü tamamlayabilmesi üzere bir avantaj elde edeceğini kelamlarına ekledi. Adıbelli, “Amerika Birleşik Devletleri’nin bu duruma karşı çıktığı bilgisi doğruysa, İran bundan sonra nükleer programını tamamlayacak bir yola girmiş durumda. İsrail’in nükleer programı engellemek ismine en kıymetli fırsat bu hücumdu lakin Amerika’nın İsrail’e müsaade vermemesi, İran’ın nükleer programını tamamlamasına imkan sağlayacak bir sürecin başlangıcını işaret ediyor.
Amerika’nın İran’a yeşil ışık yakmış olması durumunda, bu iki ülke ortasında bir masaya oturma ihtimali de doğuyor. Son devirde İran ile Amerika ortasında dolaylı bağlantılarda artış var. Amerika, İsrail ve İran ortasında mümkün bir savaşı engellemeye yönelik teşebbüslerde bulundu. Şayet Biden idaresi devam ederse önümüzdeki devirde bir Amerika-İran yumuşaması görebiliriz. Fakat Trump’ın gelmesi halinde, Netanyahu’nun daha sert İran siyasetleri gündeme gelebilir. Biden idaresinin, Amerika-İran yumuşamasını desteklemek için süreci frenlediği düşünülüyor. Bu gelişmeler İran’ın nükleer gücünü tamamlamasına yönelik bir sürecin sonuna yaklaşıldığına işaret ediyor.” dedi.
Barış Adıbelli, “İsrail’in bundan sonra İran’a yönelik yeni bir hücum düzenlemeyeceği kanısındayım. Hizbullah örneğinde de görüldüğü üzere İran’ın alanda yalnız kaldığı bir tablo var. Amerika, İsrail ile İran ortasında nükleer program konusunda yeni bir mutabakat teklifini tekrar masaya getirebilir ve İran’dan İsrail’e karşı daha az saldırgan bir tavır talep etmiş olabilir. Bu art planda yürüyen öteki bir müzakere olduğu açık. Bu müzakerenin ne olduğu ilerleyen günlerde ortaya çıkacak.” kelamlarını sarf etti.
