T24 Haber Merkezi
Cumhurbaşkanı ve AKP Genel Başkanı Recep Tayyip Erdoğan, “Ben hâlâ Esed’den umutluyum. Bir ortaya gelip Suriye-Türkiye bağlarını inşallah yoluna koyalım diye hala umudum var” dedi. Erdoğan ayrıyeten İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Ligi Harika Zirvesi’nde Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad konuşurken salondan ayrıldığı savlarına da karşılık verdi. ABD’nin seçilmiş başkanı Donald Trump‘ın ocak ayında başlayacak yeni devri ile ilgili olarak da “Temennimiz odur ki, Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri ortasında çok daha farklı bir süreç başlamış olsun. Elbet iki ülke ortasında fırsatlar her vakit mevcuttur. Bu fırsatları kıymetlendirme iradesi ve iki ülkeye de kazandıracak adımların atılması temel beklentimizdir” tabirlerini kullandı. “Trump ile görüşmelerimiz Biden ile mukayese edilemeyecek derecede fazlaydı” diyen Erdoğan, “ABD-Türkiye alakalarının gelişmesi, bir telefon diplomasisiyle sağlanamaz” ihtarında bulundu.
Cumhurbaşkanı Erdoğan, Suudi Arabistan ve Azerbaycan ziyaretleri dönüşünde uçakta gazetecilerin gündeme ait sorularını yanıtladı, değerlendirmelerde bulundu. Erdoğan’ın gündeminde dış siyaset da vardı.
“ABD-Türkiye münasebetlerinin gelişmesi, bir telefon diplomasisiyle sağlanamaz”
ABD Başkanı seçilen Donald Trump
Trump ile memleketler arası toplantılar ya da ikili görüşmelerde bir ortaya gelerek bundan sonraki süreci nasıl değerlendireceklerini daha düzgün tespit edeceklerini belirten Cumhurbaşkanı Erdoğan, şöyle devam etti:
“Şu anda Sayın Trump’ın kabinesi nasıl oluşacak, nasıl bir kabine ortaya çıkacak bunları görmemiz gerekiyor. Bir de Sayın Trump’ın kabinesi, benim kabinemdeki arkadaşlarla yapacakları görüşmelerle birbirlerini çok daha yakından tanıyacak, bilecek ve ona nazaran de adımlarımızı inşallah atacağız. Bu noktada lider yardımcıları ve dışişleri bakanları ehemmiyet arz ediyor. Bu bakanlarımız bir ortaya gelmek suretiyle birbirlerini tanıyıp, istişare edecekler. Temennimiz odur ki, Türkiye ile Amerika Birleşik Devletleri ortasında çok daha farklı bir süreç başlamış olsun. Elbet iki ülke ortasında fırsatlar her vakit mevcuttur. Bu fırsatları kıymetlendirme iradesi ve iki ülkeye de kazandıracak adımların atılması temel beklentimizdir. Biz hususa, her başkanın yaptığı üzere ülkemizin çıkarları perspektifinden yaklaşıyoruz. Trump idaresi, ekonomiyi öncelikli maksatlarından biri olarak görüyor. Türkiye de stratejik coğrafik pozisyonu ve genç nüfusu ile yatırım fırsatları sunan bir ülke. İki ülke ortasında ticaret hacminin artırılması ve yatırımların teşvik edilmesi için yeni fırsatlar oluşturabiliriz. Bilhassa güç, altyapı ve teknoloji alanlarında yeni işbirliklerini geliştirmemiz mümkün.”
“Bizi ilgilendiren mevzu Musk’ın uzay ve teknoloji alanında çalışan bir iş insanı olması”
“Elon Musk ile ortada sırada görüşür müsünüz? Bunun yanında Türkiye’nin uzaya gitme çalışmaları olsun, teknoloji ile ilgili çalışmaları olsun bu noktada global düzlemde Türkiye’yi neler bekliyor?” sorusu üzerine şöyle konuştu:
“Bu kampanyada Elon Musk, Sayın Trump’ın yanında yer aldı. Bizi burada ilgilendiren husus Musk’ın uzay ve teknoloji alanında çalışan bir iş insanı olması… Kendisi teknolojiyi yakından takip eden ve kimi önemli teknolojik adımları da atan bir isim. Türkiye’de kendisiyle bu hususla ilgili bir görüşme yaptık. Son Birleşmiş Milletler Genel Konseyi’nde Türkevi’nde kendisiyle görüştüğümüzde çocuğunu da yanına almış ve Türkevi’ne o denli gelmişti. Türkevi’ndeki görüşmemizde de samimi bir havada görüşmeyi yaptık. Türkiye’nin teknoloji alanında attığı atılımlar, dünyanın dikkatini çekiyor. Teknoloji tek başına ilerleyeceğiniz bir alan değil, kesinlikle birtakım işbirliklerine gereksiniminiz oluyor. Bu alanda işbirliği fırsatlarının doğması halinde Musk ile de adımlar atılabilir. Elon Musk, Sayın Trump yönetiminde hangi alanda vazife alacak, hangi alanda aldığı misyonla Sayın Trump’a veyahut da Amerika idaresine yararı olacak bunu vakit içerisinde göreceğiz.”
“Trump ile görüşmelerimiz Biden ile mukayese edilemeyecek derecede fazlaydı”
Erdoğan, Donald Trump’ın ABD Başkanı olarak seçilmesinin, bölgesel savaş ve İsrail işgali tehdidini ne oranda azalttığına ait soru üzerine, şunları anlattı:
“Bana bu bahisle ilgili tespitler için biraz erken üzere geliyor. Trump, misyonu Biden’dan teslim alsın bakalım. Zaman teslimden sonra yeni periyotta ne üzere adımlar atacak, bunu o vakit göreceğiz. Temennimiz odur ki; Trump bu devir bölgeye yönelik çok daha farklı adımlar atsın. Zira vakit zaman verilen iletiler bizi kaygılandırabiliyor. Onun için de ocak ayını bir görmemiz lazım. Ocak ayından itibaren ne üzere adımlar atılacağını bence o vakit göreceğiz. Kendisiyle seçilmesi sonrası nasıl birkaç gün içerisinde görüşüp konuştuysak, bundan sonraki süreçte de bu temaslarımızı birebir halde gerçekleştireceğimize inanıyorum. Zira geçmişte Trump ile görüşmelerimiz, Biden ile mukayese edilemeyecek derecede fazlaydı. İnşallah bu periyotta de bu adımları en hoş biçimde atarız ve hem Amerika Birleşik Devletleri hem Türkiye buradan yararlı çıkar.”
Rusya ve Çin’in İsrail ve Gazze konusundaki tutumu
Cumhurbaşkanı Erdoğan, “ABD’nin liderliğindeki Batı, İkinci Dünya Savaşı’ndan sonraki kurulu sistem için Çin ve Rusya’yı tehdit olarak görüyor. Rusya ve Çin’in İsrail ve Gazze konusundaki tavrını nasıl değerlendiriyorsunuz?” sorusunu şöyle yanıtladı:
“Çin Devlet Başkanı Şi Cinping’in, Rusya Devlet Lideri Putin’in ne üzere halleri olacak bunları vakit bizlere gösterecek. Bu işin en ülkü şahidi vakittir. Bizler de bunu takip etmek durumundayız ve takip edeceğiz. Ona nazaran de ne üzere hal takınıyorlar, ne üzere adım atacaklar göreceğiz. Zira bunlar artık dünyada çok kıymetli pozisyona gelmiş olan ülkeler. Münasebetiyle biz de artık onları takip edeceğiz. Çin ve Rusya, İsrail’in bu ataklarının haksız ve hukuksuz olduğuna ait açıklamalar yaptı. Akınların sonlandırılıp bahsin diplomasi yoluyla çözülmesi noktasında beyanları da bulunuyor. Birleşmiş Milletler tabanında başlattığımız, İsrail’e silah ve mühimmat sevkiyatının durdurulması için önlem isteyen ortak mektup teşebbüsümüze Rusya ve Çin imza verdi, bu kıymetli bir adımdır. Zira İsrail’e bu silah ve mühimmat sevki devam ettiği surece İsrail daha saldırgan hale gelecek. İsrail’in durdurulmadığı her gün Filistin ve Lübnan’daki insani tablo biraz daha ağırlaşıyor. İnsani yardımların kesintisiz ulaşımının sağlanamadığı her gün beşerler ilaçsızlık, açlık, susuzluk ve vahşice ataklar nedeniyle ölüyor.”
“‘İsrail’in kendini savunma hakkı var’ kılıfıyla bu kabahati örtmeye çalışanlar…”
“Görüştükleri tüm ülkelerle gündem başlıklarından birinin kesinlikle İsrail’in Filistinlilere yönelik zulmü olduğuna” dikkati çeken Erdoğan, şöyle devam etti:
“Zulmün karşısında olmak için insan olmak kafidir. Hangi lisanı konuştuğunuz, hangi inanca sahip olduğunuz, derinizin ya da saçınızın, gözünüzün rengi değil insani bedellere sahip olup olmadığınız değerlidir. Maalesef kimi Batılı ülkelerin idarelerinden bunu göremedik. Çırpınan Filistinli çocukların feryatları karşısında yürekleri titremeyenlerle ortak bir paydada buluşmamız çok sıkıntı. Hastanelerin, ambulansların vurulduğunu gördüklerinde buna isyan etmeyenler, bunu olağan görüp ‘İsrail’in kendini savunma hakkı var’ kılıfıyla bu hatası örtmeye çalışanlardan zulme karşı duruş beklemek hayalcilik olur.
Arap ülkeleri ve Türk devletleri ile insanlık ittifakını genişletmek, tek ses ve tek yürek olduğumuzu göstermek için çalışıyoruz. Bir ve birlikte tıpkı hedefle ve tıpkı tonda bu zulme karşı seslerimizi yükseltmemiz gerekiyor. Kaybedilen vakti çoğaltmadan bunu yapmak ise daha da kıymetli. Davetimiz somut adımları içeriyor. Mesela Milletlerarası Adalet Divanı’nda bir hukuk uğraşı başladı, ona güçlü takviye kıymetli. Filistin devletinin tanınması için çabalamak bir öbür somut adım. İki devletli tahlil olmadan bölgeye huzur ve barışın gelmesi mümkün değildir. İsrail’e yönelik ticari kısıtlamalar ve ambargolar da tekrar diğer bir çaba biçimi. Diplomatik baskının artırılması için İsrail’i her alanda köşeye sıkıştıracak etkin bir diplomasi ortaya konulması da önemli. Büyük bir insanlık imtihanının ortasındayız. Bu imtihandan geçmek insanlık ittifakının modülü olmakla mümkün. Yoksa tarih İsrail’in yanında duranları da zulme sessiz kalanları da yargılayacaktır.”
“Erdoğan’ın başında olduğu Türkiye Cumhuriyeti, İsrail ile hukukunu devam ettirmez”
“Türkiye’nin, İsrail ile ticaretinin hala devam ettiğine” dair birtakım argümanların gündeme getirildiği hatırlatılarak, bu mevzudaki niyeti sorulan Erdoğan, şunları aktardı:
“Siyasetin en kirli tarafı burası. Niçin yaparlar bunları? Mevcut hükümeti nasıl yıpratırız anlayışıyla, bu emel için yaparlar. Biz şu anda Türkiye Cumhuriyeti Devleti ve hükümeti olarak İsrail ile bağlantıları kesmiş durumdayız. Bizim şu anda İsrail’le bu noktada rastgele bir bağlantımız yok. Bundan sonraki süreçte de bu münasebetleri geliştirmek için attığımız adım da yok. Malum bu siyasi partiler, ki bunlar da cürmü kadar yer yakar, ne yapıyorlar artık? ‘Acaba biz Cumhur İttifakı’nı nasıl yıkarız yahut Cumhur İttifakı’nı nasıl yerden yere vururuz’, bunun arayışı içindeler. Bununla yerden yere vurulmaz. Şu anda Cumhur İttifakı, İsrail ile ilgilerin kesilmesi konusunda kesin kararlıdır. Biz bu kararlılığımızı bundan sonraki süreçte de devam ettireceğiz. Tayyip Erdoğan’ın başında olduğu Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti, İsrail ile hukukunu devam ettirmez, geliştirmez. Bu türlü bir niyetimiz de kelam konusu değil.
Esad konuşurken salondan çıktı mı?
İslam İşbirliği Teşkilatı ve Arap Ligi Harika Tepesi’nde, aile fotoğrafında Suriye Devlet Başkanı Beşar Esad ile yer almasının en çok konuşulan mevzu olduğu belirtilerek, tepe marjında Suriye tarafıyla rastgele bir temaslarının olup olmadığının sorulması üzerine Erdoğan, Beşar Esed’in konuşmasını dinleme imkanı olmadığını, Suudi Arabistan Veliaht Prensi Muhammed bin Selman ile görüşmek için çıktığını söyledi.
“Ben hala Esed’den umutluyum. Bir ortaya gelip Suriye-Türkiye bağlantılarını inşallah yoluna koyalım diye hala umudum var.” diyen Erdoğan, şöyle devam etti:
“Çünkü bizim Suriye-Türkiye ortasındaki terör yapılanmalarını yok etmemiz lazım. Suriye’de adil ve kalıcı barışın tabanı vardır. Bunu sağlamak için atılacak adımlar da aşikardır. Biz, Suriye tarafına olağanlaşma konusunda elimizi uzattık. Bu olağanlaşmanın Suriye topraklarında barışa ve huzura kapı aralayacağını düşünüyoruz. Suriye’nin toprak bütünlüğünü tehdit eden biz değiliz. Suriye’nin toprak bütünlüğünü terör örgütü PKK/PYD/YPG başta olmak üzere teröristler tehdit ediyor. Suriye’nin toprak bütünlüğünü birden fazla ülkelere dağılmış Suriyeliler de tehdit etmiyor. Esed bunun farkına varıp ülkesinde yeni bir iklimi başlatacak adım atmalı ve ülkesine sahip çıkmalıdır. Yanı başlarındaki İsrail tehdidi bir masal değil. Etraftaki ateşin istikrarsız topraklarda süratle yayılacağı unutulmamalıdır.”
“Bölgedeki ateşin bizi de yakmasını beklemeyeceğiz”
İsrail’in atakları konusunda “Bölgedeki ateşin bizi de yakmasını beklemeyeceğiz.” kelamlarının sorulması üzerine Erdoğan, “Bu terörden arındırılmış bölge konusunda 30 kilometre derinlik durumu var. 30 kilometre derinlik sıkıntısında aslında Suriye’nin içinde bu terör örgütlerini yok etme adımlarımız kelam konusuydu. Bir öteki taraftan da gaye Türkiye’ye gelen Suriyeli kardeşlerimizin istekli, inançlı ve onurlu formda geriye dönüşleri için taban hazırlamaktı. Bu mevzuda da aşikâr bir aralık alındı.” sözlerini kullandı.
Hâlâ Suriye’nin kuzeyinde konut üretimlerinin devam ettiğini aktaran Erdoğan, “Oradaki konut üretimleriyle Suriyeli kardeşlerimize bir yer hazırladık. Şu anda da gerek COP Doruğu’nda gerek Riyad’da yaptığımız toplantılarda Suriye’deki atacağımız adımlar büyük kıymet arz ediyor. Bunu hallettiğimiz andan itibaren esasen Suriye’nin kuzeyinde önemli ara alacağız. Şu anda Suriye’de Kamışlı bölgesini düşünün. Niçin biz Kamışlı’da güvenlik güçlerimizle gerekli adımları atıyoruz? Zira orada bu terör örgütünün kökünü de yok edelim diyoruz.” diye konuştu.
“Sınır ötesi operasyonlar her vakit gündemimizde”
Erdoğan, “Ülkemizin güvenliği, vatandaşlarımızın huzuru için hudut ötesi operasyonlarımız her vakit gündemimizde. Tehdit hissedersek her an hudut ötesi operasyonlarımıza başlayacak hazırlığımız mevcut.” dedi.
Suriye’nin toprak bütünlüğüne hürmetlerinden kimsenin kuşkusu olmaması gerektiğini anlatan Erdoğan, şöyle konuştu:
“Fakat Suriye’nin kuzeyinde tam bir istikrarsızlık karar sürüyor. Bu da terör örgütlerinin o bölgedeki karmaşadan beslenmesi ve orada tutunması için elverişli ortam hazırlıyor. Suriye’deki istikrarsızlık ve terör örgütlerinin orada tutunması bizim için bir güvenlik riskidir. Bizim gerek DEAŞ’a gerek PKK/PYD/YPG’ye yönelik tüm harekatlarımızın maksadı kendi güvenliğimizi sağlamaktır. Bundan sonra atacağımız adımlar da bunun için olacak. Hudutlarımızda hala teröristlerin tutunduğu alanlar bulunuyor ve burası bizim güvenliğimiz için risk oluşturuyor. Oraları büsbütün temizlemeden ve terör bataklığını kurutmadan tam manasıyla güvenliği sağlamak mümkün değil.”
“Rio Doruğu çok çok verimli, yararlı bir tepe olacak diye düşünüyorum”
Rio’da gerçekleşecek G-20 Tepesi’nde bilhassa global iktisat ve güç güvenliği manasında nasıl bir duruş planladığı sorulan Erdoğan, Brezilya toplantısının dünyaya çok farklı iletilerin verileceği bir tepe olacağını söyledi.
Bu bahiste kararlı olduklarının altını çizen Erdoğan, şunları kaydetti:
“İnşallah dersimize de düzgün çalışacağız. Brezilya’da Rio Doruğu çok çok verimli, yararlı bir tepe olacak diye düşünüyorum. Sayın Lula ile oradaki buluşmamız inşallah dünyada ses getirecek bir buluşma olacaktır. Rio’da gerçekleşecek G20 Tepesi’ni, global iktisat ve güç güvenliği bahislerinde kıymetli bir platform olarak görüyoruz. Türkiye, global iktisat için istikrarı artırıcı tedbirler ve işbirliklerine ağırlaşmış bir ülke. Bilhassa pandemi sonrası ekonomik toparlanma süreçlerine yönelik ortak stratejilerin geliştirilmesi gerektiğini vurgulayarak, ülkeler ortası dayanışmanın ehemmiyetini her fırsatta lisana getirdik. Güç güvenliği de Türkiye için kritik bir mevzu. Globalleşen dünyada gelişmekte olan ülkelerin ekonomik zorluklarına yönelik somut teklifler içeren bir gündem oluşturmalıyız. Zira zincirleme tepkiyle yalnızca bir ülkenin değil bağlı birçok ülkenin iktisadını etkileyen krizlere karşı önlem almalıyız. Bulunduğu memleketler arası platformların faal ve tesirli üyelerinden olan Türkiye hem kendi ekonomik çıkarlarını hem de gelişmekte olan ülkelerin durumunu güzelleştirmeye yönelik çok sayıda teklif üzerinde çalışıyor.”