Euro 26 yaşına bastı

Avrupa Birliği (AB) ülkelerinde kullanılan para ünitesi euro 26’ncı yılına girdi.

AB üyesi 27 ülkenin 20’sinin resmi para ünitesi olarak kullanılan euro, 1999’da muhasebe ve elektronik ödemeler için kaydi olarak yürürlüğe girmişti. Bu tarihte euro, dünya finans piyasalarına tanıtılarak giriş yapmıştı.

3 yıllık bir geçiş sürecinin akabinde günlük ömürde tedavüle sokulan euro, 1 Ocak 2002 tarihinde banknot ve bozuk para olarak piyasaya sürülmüş ve günlük süreçlerde kullanılmaya başlanmıştı.

20 ülke kullanıyor

Halihazırda euroyu, Almanya, Avusturya, Belçika, Estonya, Finlandiya, Fransa, Hollanda, İrlanda, İspanya, İtalya, Güney Kıbrıs Rum İdaresi (GKRY), Letonya, Litvanya, Lüksemburg, Malta, Portekiz, Slovakya, Slovenya, Yunanistan ve Hırvatistan olmak üzere 20 AB üyesi ülke kullanıyor.

“Euro Bölgesi” olarak isimlendirilen bu ülkelerin para siyaseti, Avrupa Merkez Bankası (ECB) ve üye ülkelerin merkez bankalarından oluşan “Euro Sistemi” tarafından yönetim ediliyor.

Frankfurt merkezli ECB’nin misyonu, para ünitesi olarak euroyu kullanan AB üyesi ülkelerden oluşan euro Bölgesi’nde fiyat istikrarını sağlamak olarak tanımlanıyor.

Birinci misyonu, enflasyonun orta vadede yüzde 2’yi aşmamasını sağlayarak Euro Bölgesi’nde fiyat istikrarını korumak olan ECB, faiz oranlarını harcamaları caydırmak için yükselterek ya da tüketimi teşvik etmek için düşürerek fiyat artışını denetim ediyor.

ECB faiz oranı kararları, idare heyetinin 6 üyesi ve 20 üye ülkenin ulusal merkez bankası liderlerinden oluşan bankanın idare kurulu tarafından alınıyor.

Euroyu Avrupa’da yaklaşık 350 milyon kişi kullanıyor

Euro, ABD dolarından sonra dünyanın en kıymetli ikinci para ünitesi olarak bilinirken, euroyu Avrupa’da yaklaşık 350 milyon kişi kullanıyor.

Avrupa Para Ünitesi, “ekü” ve “euro” olarak da isimlendirilen euro, çeşitli renk ve boyuta sahip 5, 10, 20, 50, 100, 200 ve 500 olmak üzere 7 farklı banknot ve 1, 2, 5, 10, 20, 50 sent ile 1 ve 2 euro metal para olarak tedavülde.

En yüksek kıymete sahip olan 500 euroluk banknotların basımı, terörün finansmanına ve kara para aklamaya karşı çaba nedeniyle 2019 yılında durduruldu.

Günlük ömür ve alışverişte kullanılamamasına karşın 500 euroluk banknotlar banka hesaplarına yatırılabiliyor ve bankalardan değiştirilebiliyor.

Danimarka dışındaki bütün AB ülkelerinin, gerekli kriterleri yerine getirmesi halinde euro para ünitesine geçmesi zaruriliği bulunuyor.

Referandumla euroya geçmeyi kabul etmeyen Danimarka, AB mutabakatları gereği bütün ekonomik ve ahenk kriterlerini karşılamasına karşın bu bahiste aralıklı duruyor.

Euroya en son iştirak 1 Ocak 2023 tarihinde Hırvatistan’la gerçekleşirken, birkaç yıla kadar Bulgaristan’ın da iştiraki bekleniyor.

Değer kaybı

1999 yılında piyasaya sürüldüğünde 1 euro 1,17 dolar düzeyindeydi. Bu tarihten sonra euro, dolar karşısında süratle kıymet kaybetti. Ekim 2000’de euro 0,83 dolara kadar geriledi.

Euro, 2002 yılından 2008’e kadarki süreçte dolara karşı paha kazandı. 2008 yılında 1 euro 1,60 dolara kadar çıkarak rekor kırdı.

2024’te ise euro/dolar paritesi Donald Trump’ın ABD seçimlerini kazanmasıyla AB eserlerine Trump’ın gümrük vergisi planları, ABD’de daha az faiz indirimi ve zayıflayan ekonomik görünüm euro üzerinde baskı oluşturdu.

2024 başında 1,10 olan euro dolar paritesi 31 Aralık prestijiyle 1,04 düzeylerinde seyrediyor.

Dijital euro

ECB, kendi para ünitesinin dijital versiyonunu piyasaya sürmeye hazırlanıyor.

Gelişen finansal ortam karşısında ECB, klasik nakit paranın tamamlayıcısı olarak bir “dijital euroyu” piyasaya sürmeyi düşünüyor.

ECB, dijital euronun oluşturulmasına yönelik projesine 2021’de başlayarak, dijital paranın ihracını araştırmaya yönelik adımlar atmıştı.

Banka, dijital euro ihracı projesinde Kasım 2023’ten itibaren 2 yıllık bir “hazırlık aşamasına” geçileceğini açıkladı. 

Öte yandan, ECB, dijital euro ile Avrupa’da dijital ödemeler pazarına hakim olan ABD’li şirketlere karşı koymayı da hedefliyor. (AA)