Asgari Fiyat Tespit Komitesi’nde yürütülen görüşmeler sonucu 2025 yılında uygulanacak taban fiyat yüzde 30 artışla 22 bin 104 lira olarak belirlendi. Perşembe ya da cuma günü açıklanması beklenen kararı, erken yapılan toplantının akabinde Çalışma ve Sosyal Güvenlik Bakanı Vedat Işıkhan duyurdu. Gelişmelerin akabinde başlayan tartışmalarda iktidar kadar TÜRK-İş de yansıların odağında oldu. 15 kişilik Minimum Fiyat Tespit Komitesi’nde emekçileri temsilen 5 kişi ile bulunan TÜRK-İŞ, bir daha taban fiyat komsyonunda olmayacaklarını açıkladı.
SENDİKALAR GENEL GREV ÖRGÜTLEYEBİLİR Mİ
Büyüyen reaksiyonlar üzerine toplumsal medyada Taban Fiyat Tespit Kurulu’nun meşruiyeti, sendikaların aktüel durumu ve ‘genel grev talebi’ gündem oldu. Pekala gelinen noktada sendikaların genel greve gitmesi mümkün mü ya da sendikaların genel grev örkütleyebilecek gücü var mı? Türk-İş eski Genel Lider Danışmanı, ODTÜ’de işçi-işveren münasebetleri hususlarında ders veren akademisyen-yazar Yıldırım Koç ve Bağımsız Maden-İş Örgütlenme Sorumlusu Başaran Aksu Odatv’ye Taban Fiyat Tespit Komitesi’nde alınan kararı ve sendikaların mevcut durumunu kıymetlendirdi.
“Asgari fiyat, Minimum Fiyat Tespit Komitesi’nde belirlenmiyor.” diyen Yıldırım Koç, “Asgari fiyatı, görüşmeler öncesinde tarafların gücü belirliyor. Yani şöyle düşünün; Sevr Mutabakatı da masada imzalandı, Lozan Mutabakatı da. Fakat Sevr’in gerisinde, masanın öncesinde teslim olmuş ve umudu olmayan bir siyasi iktidar vardı. Lozan Mutabakatının gerisinde de muzaffer bir ordunun temsilcisi vardı. Minimum Fiyat Tespit Kurulu öncesinde Türk-İş’in hiçbir faaliyeti olmadı. DİSK’in de olmadı, Hak-İş’in de olmadı.” dedi.
‘MASA SEVR ÖNCESİ ŞARTLARDA KURULDU’
Asgari ücretlinin yıllar boyunca iktidarın seçim vakitleri verdiği artırımlardan yararlandığını ve bir hareket geleneğinin olmadığını söz eden Koç, şu tabirleri kullandı:
“Bu şartlarda Minimum Fiyat Tespit Komitesi’nde yapılan tartışmalara bakıldığında siz istediğiniz kadar ağlayın sızlayın, bilgiler sunun hiçbiri masada işe yaramaz. Zira masanın öncesinde Sevr öncesi güç istikrarı mi var, Lozan öncesi güç istikrarı mi var diye sorduğumuzda; ne yazık ki Sevr öncesi güç istikrarı var diyebiliyoruz. İktidara karşı tutum alamayan konfederasyonlar ve onlara bağlı sendikalar, onun da ötesinde yıllardır minimum fiyat artışını seçim sandığındaki gücü ile sağlayan bir kitle var. Bu koşullarda genel grev olmaz.”
‘GENEL GREV ÖRGÜTLEYEBİLECEK KİMSE YOK’
Türkiye’de TÖS’ün Aralık 1969’daki Büyük Öğretmen Boykotu ile Eylül 1976’da personellerin DGM Direnişi’ni hatırlatan Koç, bugün Türkiye’de genel grev örgütleyebilecek kimsenin olmadığını söz etti. “Genel grev örgütlemeye kalksalar da bunu gerçekleştirecek güçleri yok.” diyen Koç, “Bundan sonra beşerler 22 bin 104 lira ile baş başa kalacaklar. Bunu yaşaya yaşaya siyasal iktidara karşı hallerini, örgütlü gayrete karşı görüşlerini değiştirecekler. Büyük bedel ödedikten sonra buna reaksiyon gösterecekler. Nasıl ki 1983-1988 devrinde personel fiyatları düştüğünde 1989 bahar hareketleri olmuştu, benzeri bir süreç olacaktır.” diye konuştu.
‘EMPERYALİST İŞ KISMININ UZANTISI’
Asgari fiyat kararına ait, “Burada genelde emperyalist iş kısmının bir uzantısı olarak muhakkak bir fiyat paritesini Türkiye emekçisine dayatmak zorundalar. Bu o hiyerarşinin bir buyruğu. ” sözlerini kullanan Bağımsız Maden-İş Örgütlenme Sorumlusu Başaran Aksu ise şöyle konuştu:
“Sendikal nizamda, bilhassa 2000’leri başından itibaren yasal prosedür değişiklikleri yapıldı. Burada sendikaların iş kontrol süreçlerini sendikalara bıraktılar. Bu iktidar ile muahedenin uzantısı. Yani sendikaların sararması… Şöyle açıklayayım… Sendika aidatının kullanımı, emekçiler arsında şube idareleri, genel merkez idareleri, işyeri temsilcileri sistemleriyle personelin bastırılması sürecinin finanse edilmesine yönelik kullanıldı.
‘İŞÇİ HEM İKTİDAR HEM DE SENDİKA KARŞISINDA GÜÇSÜZLEŞTİ’
İşçi güçsüzleşme sürecinde sendikacı gurubu karşısında da güçsüzleşti. AKP idaresinde bunun karşılığında sendikalar denetlenmedi. Bugüne kadar bu mevzuda hiçbir yargılama olmadı. Bu paranın nereye harcandığı ve ne yapıldığına dair bir kontrol düzeneği yok. Burada sendikalar kanunu ‘Sendikaların kendi iç şura süreçleri kontrol yapar. Ek bir kontrol de yeminli mali müşavirler kontrol yapar’ diyor. Mali müşavirle kurulan bağ müşteri bağı olduğu için sonuçta oradaki aidat yapmasını aklayan bir rapor ortaya çıkıyor.
‘İKİ BUÇUK TABAN FİYATA DENK GELEN GASP NASIL YAPILDI’
Burada karşılıklı olarak çalışanlar düşük toplu mukavelelere imza atacaklar. Taban fiyat sürecinde gösteriyi organize edecekler. Bunun karşılığında da AKP onları denetlemeyecek. Tabi ki DİSK’in 4-5 sendikasını ve Türk-İş’in birkaç sendikasını başka tutmamız gerek fakat sendikaların büyük kısmına bu doğrultuda bir dönüşüm yaşadı. Mesela Metal mukavelesi personel sınıfının tavan kontratıdır. Bu tavan geçtiğimiz 20 yıl içerisinde 4 taban fiyattan 1,5 minimum fiyata düştü. Ortadaki 2 buçuk taban fiyata denk gelen gasp nasıl yapıldı? Bu düşük toplu iş kontratlarıyla.”
‘TÜRK-İŞ MASADAYDI DA NE OLDU’
Şimdi Türk-İş önümüzdeki sene komiteye katılmayacağız diyor. Katılsa ne oluyor katılmasa ne oluyor? Şimdiye kadar katıldı da ne oldu? Katılsan da katılmasan da istediği sayısı koyuyor. Bugüne kadar bu durumun modülü oldu lakin artık katılmama kararının neden aşağıdan duyduğu ürküntü. 22 bin ile kim geçinebilir? Bu durumda aşağının öfkesinden büyük ürküntü duyduğu için katılmayacağını açıkladı.”
‘ASGARİ FİYAT TARTIŞMALARINDA SAYI ÖNERENLER BU CÜRMÜN BİR PARÇASI’
Asgari fiyat tartışmalarında sayı tekliflerinin öne çıkarılmasını eleştiren Aksu, “Asgari fiyat görüşmelerinde sayı önerenler aslında şunu kabul ediyor: Bir insanın 30, 40 ya da 50 bin lira taban fiyatla insan üzere yaşayabileceğini öne sürüyorlar. Toplumun yüzde 80’i taban fiyat ile geçinebileceğini argüman ediyorlar. Bunu sav edenlerin hiçbirinin aylık gerili 200 binin altında değil. Bunu savunan, bunun siyasetini yapanlar, sayı söylem edenlerin herkes bu hatanın direkt ya da dolaylı olarak modülü oluyor. Somut siyaset yaptıklarını söylüyorlar fakat tertibin ve bu alaka biçiminin yine üretilmesine onlar da katkı sağlamış oluyor.
‘BU MÜNASEBET BİÇİMİ SORGULANMALI’
Oyda bu bağlantı biçiminin sorgulanması lazım. Neden holdingler karlarını yüzde bin katlarken milyonlar fakirleşiyor. Bu bağ biçiminin, bu gasp halinin ifşası istikametinde lisan kurulması lazım. Şuan sendikacıların çıldırıyor olması lazım. Mülayim lisanlarla ‘Bu uygun olmadı’, ‘Bu adaletli olmadı’ üzere açıklamalar yapılıyor. Biz minimum hayat ölçütlerinin toplumun tümüne bir elbise olarak çalışılmasına karşı değil, sayı söyleyerek bu elbisenin personellere giydirilmesine yardımcı olacak biçimde durum alıyorlar.” sözlerini kullandı.