Türkiye Uzay Ajansı (TUA) Lideri Serdar Hüseyin Yıldırım, Dünya Uzay Haftası münasebetiyle değerlendirmede bulundu.
Türkiye’nin uzaya ait 10 yıllık strateji evrakı niteliğindeki Ulusal Uzay Programı’nda belirlenen gayelere ait son durumu anlatan Yıldırım, AKP Lideri ve Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan‘ın geçen yıl açıkladığı programda 10 ana gayenin yer aldığını söyledi.
Yıldırım, “Çalışmalarımızda 10 amaçta de hiç sürat kesmeden yürümeye devam ediyoruz. Kimilerinde daha süratli, kimilerinde daha yavaş gelişmeler olsa da hepsinde ilerliyoruz” diye konuştu.
En çok merak edilen maksatlardan “Ay Görevi” programının bir “bayrak gemisi” niteliğinde olduğunu vurgulayan Yıldırım, şunları söyledi:
“Ay misyonumuz, 2028 sonu 2029 başı üzere Ay’ın yüzeyine yumuşak iniş yapabilmek ve bir aracın Ay sathında bilgi toplamasını sağlamak. Mümkün mertebe bugüne kadar çalışılmamış, tespit edilememiş mevzuların çalışılmasını istiyoruz fakat bu türlü bir şeyi ülke olarak yapmadık ve Türkiye’nin bugüne kadar bir ‘derin uzay’ misyonu yok. Yaptığımız uzay çalışmaları daima yakın yörünge ve yer sabit yörüngeden ibaret. Bu hiç yapılmamış bir iş olduğu için evvel bunu öğrenmemiz gerek. Bu yüzden bir ön faz koyduk projeye ve evvel biz büyük oranda yerli imal edeceğimiz aracımızı yapalım, kendi özgün hibrit motorumuzla Ay’a ulaşalım dedik” dedi.
Yıldırım, ”Buna da sert iniş dedik. Bu projemizde şu anda dizaynlar bitti. Uyduya çok benzeyen bir uzay aracı. Gerisinde büyük bir itki sistemi olacak, o da hibrit motorumuz. 2,5-3 ton ortası bir yükü olacak, yaklaşık bir otomobil büyüklüğünde. Bu ay prestijiyle imalatına başlanacak. Bir kısım kesimlerinde ne yazık ki dışa bağımlılık devam ediyor. Bunların da tedarik müddetlerinde pandemi münasebetiyle bir uzama var. Bunların hepsinde şu anda çalışıyoruz. Bugünden itibaren 1,5-2 sene içinde bu misyonumuzu gerçekleştireceğiz” açıklamasını yaptı.
Bu evre tamamlandığında ülkenin artık diğer bir noktada olacağına dikkati çeken Yıldırım, “Türkiye, Ay’a ulaşabilen bir avuç ülkeden biri olacak, teknolojik olarak bir sıçrama yapacak. Yaklaşık 380 bin kilometre bir seyahat. O seyahat boyunca aracı yöneteceğiz, rotasından sapma olursa düzelteceğiz, haberleşeceğiz, komut vereceğiz, tüm ölçüm datalarını alacağız. Bunların hepsi Türkiye için heyecan verici, birinci kez olacak işler. Bunu başardıktan sonra da ikinci adım yumuşak iniş çalışmalarına başlayacağız. Onun da fikri çalışmaları başlamış durumda” tabirlerini kullandı.
“7-10 gün bilimsel çalışma yapılacak”
Yıldırım, “Türk Astronot ve Bilim Misyonu” amacına ait de TÜBİTAK aracılığıyla bir davet açıldığını ve 50’ye yakın deney teklifi geldiğini bildirdi. Bunlar ortasında bugüne kadar hiç yapılmamış deneylerin de yer aldığını belirten Yıldırım, belli kriterlere nazaran yapılacak deneylerin seçileceğini ve Türk uzay yolcusunun, Memleketler arası Uzay İstasyonu’nda (ISS) kalacağı 7-10 günlük müddet içinde bu deneyleri gerçekleştireceğini anlattı.
Yıldırım, Türk uzay yolcusunun seçimi kapsamında da müracaatlar için bir internet sitesi kurulduğunu anımsatarak, “Buraya çok ilgi oldu, site 30 binin üzerinde ‘tık’ aldı lakin 1,5 sayfa süren kriterler ve ağır kaideler var. Herkese nazaran değil uzaya çıkmak. Çok gerilimli, fiziki ve ruhsal yükleri olan, kesinlikle bir teknik art plan isteyen, lisan bilgisi ve sıhhat koşulları, yaş uzunluk kriteri… 700 civarında müracaat aldık, sonra bunlar elenmeye başlandı, sunulan bilgilerin doğruluğundan yola çıkarak bu sayı 30’a kadar indi” dedi.
Elemeye ait de bilgi veren Yıldırım, önemli sıhhat taramalarının yapıldığını, adayların yabancı lisan seviyelerinin test edildiğini lisana getirdi.
Yıldırım, tüm kriterlere bakıldığında aday sayılarının düştüğünü belirterek şunları kaydetti:
“Son 2 kişiyi seçmeye yakınız. Ruhsal testler üzere çalışmalar devam ediyor. Bunları yalnızca TUA ve TÜBİTAK yetkilileri yapmıyor zira Türkiye bir astronot çalışmasını birinci kez gerçekleştiriyor. Birtakım şeyleri teorik olarak bilsek de yapmış olan birilerinin devrede olması çok daha emniyetli oluyor. İş birliği yaptığımız Axiom Space isimli ABD şirketi ile bu çalışmayı yapıyoruz. Hem astronot eğitimini onlardan alıyoruz hem de birinci Türk uzay yolcusunu uzay istasyonuna onlar götürüp getirecek. İnşallah kasım ayı üzere 1 asil, 1 yedek 2 adayımız seçilecek, açıklanacak ve ondan sonra ABD’de 5-6 aylık bir eğitim süreci başlayacak. Bu eğitim alındıktan sonra da 2023 yılının ikinci yarısında fırlatma gerçekleşecek ve 7-10 gün ISS’de bilimsel çalışma yapılacak.”
“Ülkemizi uzayda kuvvetli formda temsil etmemiz lazım”
TUA’nın milletlerarası tertiplerde uzayla ilgili hususlarda Türkiye’yi temsil ettiğini vurgulayan Yıldırım, Avrupa, Afrika, Asya ve Amerika üzere dünyanın her yerinden ülkelerle de ikili ilgiler yürüttüklerini söyledi.
Yıldırım, TUA’nın ikili mutabakat imzaladığı ülke sayısının 10’u geçtiğini belirterek, “Uzay konusunda ABD, Rusya, Çin üzere beşerli uçuşlar yapabilen yahut Japonya, AB, Hindistan üzere başka mevzuları tek başına başarabilen ülkeler hariç öteki bütün ülkelerin iş birliği yapması lazım. Aksi takdirde hem çok sıkıntı hem çok maliyetli hem de yavaş oluyor. Bizimse yavaşlığa hiç tahammülümüz yok. Esasen geriden geliyoruz, kesinlikle ortayı kapatarak ülkemizi uzayda çok kuvvetli formda temsil etmemiz lazım. O yüzden ikili iş birlikleri çok önemli” değerlendirmesinde bulundu.
“Burada kimi ülkelerle iş birlikleri kelam konusu. Uzay Havası Merkezi kurma amacımız vardı, bunun çalışmaları bitti sayılır. Kendi ajansımız bünyesinde bu türlü bir merkez kuruluyor ve bu hayata geçtiği vakit dünyaya da hitap edebilecek bilimsel bir merkez olacak. Bir Uzay Teknoloji Geliştirme Bölgesi kurulması konusunda ODTÜ içinde hoş bir alanda çalışmalar devam ediyor. Bizim merkezimiz de oraya taşınacak. Önemli sinerji oluşturacak, yurt içi ve dışından uzay firmalarının bir ortaya geleceği bir yapı düşünüyoruz. Uzay ekosisteminin ve insan kaynağının geliştirilmesi, bunların hepsi bizler için vazgeçilmez şeyler.”
Yıldırım, geleceğin uzayda olduğunu ve gençlerin bu alana yönlenmesinin değer taşıdığını belirterek, “Millî Uzay Programı, Türkiye’nin, 84 milyonun kucaklaması gereken bir program. Uzaya da Ajansımıza da her yaştan ilgi var lakin bu ilginin artarak ve bilgilenerek de devam etmesini dilek ediyoruz. Bunun için elimizden geleni yapıyoruz, halkımızın da takviyesini bekliyoruz” dedi. (AA)