OĞUZ BAKIR
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, Brezilya donanmasına ilişkin ve bünyesinde 600 ton asbest olduğu tez edilen savaş gemisinin Aliağa’da sökümü için “Riskli bir durum yok, gemide 9,6 ton asbest yükü var” açıklaması reaksiyon çekti. Halk Sıhhati Uzmanı Dr. Tuğrul Şahbaz ise “Asbestin ölçü ile ilgili bir sorunu yok. Çok küçük ölçüde olması bile kanseri başlatabilir” dedi.
Türkiye’nin son yıllarda İngiltere ve Avrupa Birliği üyesi ülkelerden çöp ve plastik atık alan alması nedeniyle “Türkiye Batı’nın çöplüğü oldu” tenkitleri devam ederken, artık de asbestli gemilerin sökümünün Türkiye’de yapılması gündem olmuş durumda. Etraf, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı’nın, Brezilya donanmasına ilişkin NAe São Paulo isimli savaş gemisinin Aliağa’da sökümü için Sök Denizcilik isimli firmaya 30 Mayıs 2022’de müsaade verdiği ortaya çıkmasıyla itirazlar yine gündem oldu.
Daha evvel de reaksiyonlara neden olan Aliağa’daki gemi söküm faaliyetlerine böylece bir yenisi daha eklenirken, uçak gemisinin içerisinde 600 tonun üzerinde asbest barındırdığı tez edildi. Geminin Aliağa’da sökülecek olmasına birçok sivil toplum kuruluşu ve etraf örgütü reaksiyon göstererek hem çalışan emekçilere hem de tabiata önemli ziyan vereceğini, bu işin Türkiye’de yapılmaması gerektiğini belirtiyor.
Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanı Murat Kurum, yaptığı açıklamada “Gemide yapılan ölçümler sonucunda riskli bir durum olmadığı ve tüm yükümlülüklerin yerine getirildiği dokümanlarıyla iletildi, akabinde müsaade süreçleri tamamlandı. Gemide, sav edildiği üzere 900 ton değil, 9,6 ton asbest yükü bulunuyor” dedi. Kurum, Türkiye’ye geldiğinde bir kere daha ölçüm yapılacağı ve tehlikeli bir durum kelam konusu olursa geminin tereddüt edilmeksizin geri gönderileceğini aktararak “ Bu türlü bir geminin sökümünü dünyada yalnız iki ülke yapabiliyor. Hindistan ve Türkiye’de Aliağa. Milletimizin içi rahat olsun. Bugüne kadar olduğu üzere bundan sonra da vatandaşımızın sıhhatini tehlikeye sokacak, etrafa ziyan verecek hiçbir teşebbüse asla müsaade etmeyeceğiz” sözlerini kullandı.
Halk Sıhhati Uzmanı Dr. Tuğrul Şahbaz ise artan tartışmalara ait “Aliağa’da gemi sökümü yıllardır yapılan bir şey, yeni bir şey değil. Oradaki 22 tane falan tesis var ve o tesislerde hâlihazırda gemi sökümü yapılıyor. Yani bu geminin gelmesi durumunda Türkiye’nin biteceği halde lanse ediliyor. Halbuki bu türlü bir durum yok. Yani bu gemi gelmediğinde kurtulmuş olmuyorsunuz” dedi.
Dr. Tuğrul Şahbaz, Milletlerarası Kanser Araştırma Merkezi asbesti kesin bir kanserojen husus olarak kabul ettiğini belirterek “Bazı unsurlar kesin kanserojen değildir, kimileri kuşkulu kanserojendir, kimileri mümkün kanserojendir. En çok da akciğer kanserine ve akciğer hariç organlarda da kansere neden olur. Hiçbir tedavisi yok diyebiliriz. Onun dışında akciğer zarında plevrada birikme yapıyor. Öteki yandan da Türkiye’de ve dünyada yasaklanan bir madde” dedi.
Asbest, gemi gelse de gelmese de bu bölgede sorun olmaya devam edeceğini belirten Şahbaz, şöyle konuştu:
“Aliağa’da şöyle bir sorun da var; termik santralleri, demir çelik fabrikaları, geri dönüşüm tesisleri var. Yani Aliağa endüstriyel kirlilik açısından inanılmaz berbat bir yer. Artık Aliağa’nın hava kirliliği açısından yaşadığı sorun çok yüksek oranda. Burada kritik olan şey şu; her ülkenin kendi gemilerini sökmesi lazım ki meselelerden kurtulmak lazım. Brezilya’da bizim üzere az gelişmiş bir ülke. Bununla ilgili çeşitli sayılar görülüyor, Avrupa’nın çok kârlı olunduğu ve çok ucuza geldiği söyleniyor. Pekala, bir kişinin yaşadığı sıhhat sorunu ne kadar bir karşılığa denk geliyor. Bunu hiç kimse hesaplamıyor. Kefelere koysak, kâr elde etmek yerine halk sıhhati daha büyük bir sorun değil mi? Lakin o denli olmuyor.Asbestin ölçü ile ilgili bir sorunu yok. Çok küçük ölçüde olması bile kanseri başlatabilir. Münasebetiyle yarattığı sorunun sıhhat sorunu olmanın dışında ülkenin yıkım sorunu olarak anlaşılıyor.”
ÖLÜM GEMİSİNİN İZMİR’E GELMESİNİ İSTEMİYORUZ
CHP İzmir Milletvekili Kani Beko da asbestli gemi sökümüne reaksiyon göstererek “Ülkede yaşayan insanların ve canlıların güvenliği ve sıhhati açısından hayli riskli bir duruma yol açabileceği açık olan bu gemi söküm sürecinin, ülke prestijini da tehdit eder niteliğinden dolayı şeffaf bir süreç işletilerek ele alınması sorumluluğu ilgili kamu kurumlarının üzerindedir. Bu asbest bombasının, vefat gemisinin İzmir’e gelmesini istemiyoruz, bunun için tüm gücümüzle uğraş edeceğiz” dedi.
GEMİNİN VARLIĞI FARKLI SÖKMÜ FARKLI TEHLİKE
CHP Küme Başkanvekili Özgür Özel ise Bakan Kurum’un açıklamasına reaksiyon göstererek “Çevreyi ve halk sıhhatini korumakla yükümlü Etraf Bakanı Hindistan ile birlikte asbestli gemi sökebilen iki ülkeden biri olmakla övünüyor. Meğer geminin varlığı başka, sökümünde çalışacak emekçilerin karşılaşacağı riskler farklı tehlike teşkil ediyor. Bu hoş ülke dünyanın çöpünü yakmaya, asbestli gemisini sökmeye asla talip olamaz. Bu rezalete de son vereceğiz” dedi.
BÖYLE BİR ŞEY GELİŞMİŞ ÜLKELERDE OLMAZ
Emekli Tümamiral Cem Gürdeniz ise “Gemi sökümcülüğü gelişmiş ülkelerde yapılmaz. Hele asbestos taşıyan gemiler karasularına bile sokulmaz. Maalesef ülkemizde ikisini de görüyoruz. 1993 yılında daha hassastık. ABD’ye ilişkin United States isimli asbestoslu gemiyi sularımızdan kovmuştuk” sözlerini kullandı.